Symbolika żywiołów. Podstawowe narzędzia na ołtarzu rytualnym

Akcesoria magiczne stanowią istotny element wielu gałęzi okultystycznych. Stosuje się je, zarówno podczas rytuałów, jak i przy wykonywaniu różnego typu magicznych czynności. Jak się jednak okazuje, starannie wykonane i odpowiednio konsekrowane przedmioty stanowią nie tylko rzeczy czysto użytkowe, ale również, a może przede wszystkim, narzędzia symboliczne nadające obrzędom charakter alegoryczny.

Klasyczny ołtarz składa się z czterech głównych narzędzi rytualnych: sztyletu (tradycyjnie miecza), różdżki, kielicha oraz pentaklu. Każde z nich jest manifestacją jednego z czterech elementów strukturalnych wszechświata zwanych żywiołami. Symbolika ta sięga początków okultyzmu, jednak zachowuje swoją aktualność do dnia dzisiejszego. Wymienione narzędzia znajdziemy bowiem, zarówno u praktyków wysokiej magii, jak i u tradycyjnych czarownic.

Sztylet

Athame, czyli rytualny sztylet, to pierwsze z podstawowych narzędzi okultystycznych. Jego nazwa wywodzi się najprawdopodobniej z Większego klucza Salomona, stąd najszersze zastosowanie znajduje w magii ceremonialnej. Współcześnie swoją popularność zawdzięcza religii wicca, gdzie obok rytualnego kielicha uchodzi za najważniejszy element ołtarza. Używany jest do kreślenia magicznych kręgów oraz kierowania energią. Stanowi również ważny symbol podczas celebracji wydarzeń związanych z płodnością — jego falliczny kształt jest bezpośrednim odzwierciedleniem pierwiastka męskiego. W zależności od tradycji, na ołtarzu rytualnym athame reprezentuje żywioł powietrza lub ognia. Symbolizuje także dwór mieczy (sztyletów), czwarty spośród czterech dworów w klasycznej strukturze tarota.

Zgodnie z najpowszechniejszym wzorcem athame powinno posiadać obusieczną klingę oraz czarną rękojeść. Nierzadko ze względów estetycznych ozdabia się go symbolami związanymi z daną ścieżką magiczną. Popularnym motywem we współczesnych sztyletach rytualnych są pentagramy umieszczane po obu stronach podstawy głowni.

Kielich

Kielich rytualny to drugie z czterech podstawowych elementów ołtarza. W warstwie symbolicznej odnosi się do energii kobiecej, ponieważ kształtem nawiązuje do łona bogini. Sprawia to, że dla wyznawców tradycyjnych ścieżek, stanowi on wraz ze sztyletem najważniejszy przedmiot rytualny. Na ołtarzu kielich reprezentuje żywioł wody. Symbolizuje trzeci z czterech dworów w klasycznej strukturze tarota — dwór pucharów (kielichów).

Tradycyjnie szczególne znaczenie symboliczne ma kielich wykonany ze srebra, odzwierciedla bowiem alchemiczny pierwiastek kobiecy.

Rytualne zanurzenie klingi sztyletu w czarze kielicha jest symbolicznym odzwierciedleniem aktu płciowego pomiędzy Bogiem i Boginią. Czynność ta w religii wicca jest częścią tzw. Wielkiego Rytu — największego misterium i alegoryczną manifestacją płodności.

Różdżka

Różdżka jest kolejnym spośród czterech podstawowych narzędzi ceremonialnych. Tradycyjnie służy ona do kierowania nagromadzoną w kręgu energią. Stanowi przedłużenie dłoni, a co za tym idzie, także Woli maga. W zależności od tradycji, na ołtarzu rytualnym różdżka reprezentuje żywioł ognia lub powietrza. W klasycznej strukturze tarota symbolizuje dwór buław (różdżek, pałek, kijów), drugi z czterech dworów.

Różdżki zazwyczaj wykonywane są w całości z drewna lub kamienia, rzadziej z innych materiałów. Należy tutaj wspomnieć, że gatunek użytego surowca również odgrywa niebagatelną rolę, bowiem dane drewno bądź minerał charakteryzują się różnorodnymi właściwościami.

Popularną praktyką wydaje się być przyozdabianie różdżek poprzez dołączanie do nich dodatkowych elementów np. pochodzenia zwierzęcego, mineralnego bądź zastosowanie metalowych akcentów. I tak, przyodzianie różdżki ptasimi piórami, dodatkowo podkreśla energetyczne powiązanie narzędzia z żywiołem powietrza, z kolei dodanie miedzianych obręczy ma znaczenie przede wszystkim symboliczne. Ponieważ falliczny kształt różdżki czyni ją symbolem męskim, opatrzenie jej w miedziane okucia (metal utożsamiany z pierwiastkiem żeńskim), domyka symbolikę zespolenia elementu męskiego z kobiecym.

Magiczną wartość różdżki, w przypadku różdżek drewnianych, potęguje także osadzenie na jej szczycie kryształu konkretnego gatunku. Podobnie jak znaczące jest drewno, z którego utworzono różdżkę, tak istotny jest gatunek użytego minerału — te bowiem mogą wpływać na walory użytkowe gotowego narzędzia oraz definiować spektrum jego zastosowania.

Pentakl

Pentakl jest ostatnim z podstawowych narzędzi rytualnych. Przedmiot charakterystyczny szczególnie dla wicca, choć powszechnie używany jest również przez praktyków klasycznej szkoły okultystycznej. Na ołtarzu rytualnym pentakl reprezentuje żywioł ziemi. Symbolizuje także pierwszy z czterech dworów w klasycznej strukturze tarota — dwór denarów (monet, pentakli).

Znajduje zastosowanie zarówno podczas odprawiania rytuałów i rzucania zaklęć, jak również przy celebracji świąt związanych z cyklem natury. Jego użycie, poza samą symboliczną obecnością na ołtarzu, sprowadza się do układania na nim określonych akcesoriów lub narzędzi (kamieni, kociołka, przedmiotu, który poddany będzie konsekracji itp.).

Zwyczajowo pentaklem nazywa się każdy dysk z uwiecznionym na jego płaszczyźnie pentagramem. Zwykle pentakle tworzone są z drewna lub innych naturalnych materiałów, takich jak glina, kamień czy poroże. Spotyka się jednak pentakle szklane, metalowe, a nawet wykonane z tworzyw sztucznych.